تمرین براساس ضربان قلب: هرآنچه نیاز است بدانید

/

آماده‌ای با ضربان قلبت هماهنگ بدویی؟
این راهنمای کامل نشون می‌ده چطور تمرین با کنترل ضربان قلب می‌تونه به بهبود عملکردت در دویدن کمک کنه.

معمولاً پیش نمیاد که یه دونده ازت بپرسه: «توی چه محدوده‌ی ضربان قلبی هستی؟» یا «در حین دویدن، ضربان قلبت چنده؟»
بیشتر وقت‌ها، دوندگان برای سنجیدن شدت تمرینشون به سرعت دویدن نگاه می‌کنن، نه به ضربان قلب.

با این حال، تمرین بر اساس ضربان قلب هنوز ارزش خودش رو داره. همون‌طور که احتمالاً حدس زدی، توی این مدل تمرین، راهنمای اصلی برای تعیین شدت دویدن، ضربان قلبت یا همون تعداد ضربان در دقیقه (bpm) هست.
به جای اینکه با یک سرعت مشخص تمرین کنی، از مانیتور ضربان قلب استفاده می‌کنی تا با سطح تلاش مشخصی برای مدت زمان معینی بدوی.

تمرین بر اساس ضربان قلب چیست؟

ایده‌ی اصلی تمرین با ضربان قلب اینه که سیستم هوازی بدن‌ رو تمرین بدی، بدون اینکه فشار زیادی به عضلات و استخوان‌هات وارد بشه. «ارین کار»، مربی شخصی، توضیح می‌ده: «این یه روش متفاوت برای موفق شدن در دَویدنه. قرار نیست همیشه سختی بکشی یا تا آخرین توانت پیش بری. با این روش می‌تونی در طول زمان پیشرفت مداوم داشته باشی.»

«جوئل فرنچ»، مدیر ارشد بخش علوم و تندرستی در مجموعه‌ی تمرینی Orangetheory Fitness، می‌گه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و در دسترس بودن ابزارهای ارزان‌قیمت، تمرین بر اساس ضربان قلب داره محبوب‌تر از همیشه می‌شه.
«الان مانیتورهای ضربان قلب هم دقیقن و هم ارزون. قبلاً در دهه ۷۰ فقط ورزشکارهای حرفه‌ای ازش استفاده می‌کردن. اما حالا هر کسی، از آماتور گرفته تا حرفه‌ای، می‌تونه ضربان قلبش رو پایش کنه—البته به شرطی که محدوده‌های ضربان قلبش هم درست تعیین شده باشن.»

ساعت هوشمند- ضربان قلب

فواید تمرین بر اساس ضربان قلب چیست؟

تمرین بر اساس ضربان قلب کمک می‌کنه در روزهایی که قرار نیست تمرین سختی داشته باشی—مثل دوهای سبک یا ریکاوری—زیادی به خودت فشار نیاری.
این باعث می‌شه احتمال خستگی و تمرین‌زدگی کمتر بشه و بدنت سریع‌تر و مؤثرتر ریکاوری کنه.
از طرفی، وقتی در دوهای سبک به‌اندازه کافی ریکاوری می‌کنی، پا‌هات برای جلسه‌ی تمرینی سخت بعدی یا مسابقه، سرحال‌تر و آماده‌تر خواهند بود.
همچنین در تمرینات تناوبی (interval sessions) که شدت تمرین بالاتره، می‌تونی با دقت بیشتری میزان تلاش و فشار وارده به بدنت رو دنبال کنی.
تمرین با ضربان قلب به‌ویژه برای دوهای «تمپو» (tempo runs) هم خیلی مفیده—چون در این نوع تمرین، رسیدن به سطح مشخصی از فشار که باید «سخت ولی قابل‌تحمل» باشه، بخش مهمی از هدف تمرینه.

علاوه بر این، تمرین با توجه به ضربان قلب کمک می‌کنه تأثیر عوامل بیرونی مثل گرما و رطوبت رو بهتر مدیریت کنی—چون این شرایط باعث می‌شن قلبت سخت‌تر کار کنه.

تغییرات در ضربان قلب و عملکرد بدن یک‌شبه اتفاق نمی‌افته. وقتی یه مدتی تمرینات سبک‌تر و آهسته‌تری انجام بدی، کم‌کم نتیجه‌های قابل‌توجهی می‌بینی.

چگونه محدوده‌های تمرین با ضربان قلب خود را پیدا کنیم؟

برای محاسبه‌ی حداکثر ضربان قلب (MHR) و مشخص کردن محدوده‌های تمرینی شخصی، فرمول‌های مختلفی وجود داره. ساده‌ترین روش استفاده از فرمول‌های سنی است—این مدل‌ها راحت و قابل استفاده هستن و یه راهنمای کلی بهت می‌دن.
رایج‌ترین فرمول اینه: ۲۲۰ منهای سن. مثلاً برای فردی ۴۰ ساله، حداکثر ضربان قلب به‌صورت تئوری ۱۸۰ خواهد بود.

در همین حال، کالج آمریکایی پزشکی ورزشی (ACSM) فرمول‌هایی رو پیشنهاد می‌ده که خطای کمتری دارن. مثل:

فرمول گلیش: ۲۰۷ منهای (۰.۷ ضربدر سن)

روش تاناکا: ۲۰۸ منهای (۰.۷ ضربدر سن)

با این حال، «فرنچ» می‌گه که این فرمول‌های صرفاً سنی ممکنه برای همه دقیق نباشن، چون عوامل زیادی مثل جنسیت، سطح آمادگی بدنی، و ژنتیک می‌تونن تأثیرگذار باشن.

اما فرنچ تأکید می‌کنه که فرمول‌های سن‌محور برای همه دقیق نیستن. چون عواملی مثل جنسیت، سطح آمادگی، ژنتیک، کم‌آبی، گرما، ارتفاع، زمان روز و حتی تفاوت‌های فردی، می‌تونن تا ۲۰٪ روی ضربان قلب تأثیر بذارن.

باوجود اینکه دقیق ترین روش پیدا کردن ماکسیمم ضربان قلب تست تردمیل آزمایشگاهیه، اگه دسترسی به آزمایشگاه نداری، می‌تونی یه تست حداکثر ضربان قلب رو خودت اجرا کنی:
یه یا دو مایل آروم بدو، بعد یه مایل با سرعت تمپو، بعد ۴۰۰ متر با افزایش تدریجی سرعت، و در پایان ۴۰۰ متر با تمام توانت. بیشترین عددی که روی مانیتور می‌بینی، نزدیک به MHR واقعیه. یا می‌تونی یه ۵ کیلومتر با حداکثر سرعت بدوی و توی یکی دو دقیقه آخر، بیشترین تلاشت رو بکنی.

وقتی حداکثر ضربان قلب (MHR) خودت رو تخمین زدی، می‌تونی محدوده‌های تمرینی‌ات رو با ضرب کردن این عدد در درصدهای مشخصی به‌دست بیاری.
مثلاً اگر حداکثر ضربان قلبت ۱۸۰ باشه، برای به‌دست آوردن محدوده‌ی زون ۱ باید عدد ۱۸۰ رو در ۰.۶ و ۰.۷ ضرب کنی. نتیجه می‌شه بین ۱۰۸ تا ۱۲۶ ضربه در دقیقه.
همین کار رو برای زون‌های ۲ تا ۴ هم انجام بده، با استفاده از درصدهایی که پایین‌تر اشاره می‌کنیم.

تردمیل اندازه گیری ضربان قلب

تمرین با ضربان قلب به شما کمک می‌کند که در دویدن‌های ایزی یا ریکاوری، بیش از حد فشار نیاورید!

هر محدوده‌ی ضربان قلب (زون) هدف خاص خودش رو داره، و اینکه چقدر زمان در هر زون صرف می‌کنی، بستگی به اهداف تمرینی‌ات داره.
مثلاً یه دونده‌ی ماراتن معمولی، بیش از نیمی از زمان تمرینش رو در زون‌های ۱ و ۲ می‌گذرونه (که شامل دوهای طولانی و راحت‌تره) و کمتر از نصف زمان رو در زون‌های ۳ و ۴ (که مربوط به تمرین‌های تمپو و سرعتیه) صرف می‌کنه.

اگه تازه‌کار هستی یا بعد از مدتی دوری یا مصدومیت برگشتی، «فرنچ» پیشنهاد می‌کنه که ۶ تا ۱۲ هفته فقط در زون‌های ۱ و ۲ تمرین کنی تا بدنت به تمرین عادت کنه، بعد وارد تمرین‌های شدیدتر مثل اینتروال و سرعتی در زون‌های ۳ و ۴ بشی.

دونده‌های باتجربه معمولاً می‌تونن مستقیم وارد تمرین‌های شدید و اینتروال  بشن، ولی فرنچ تأکید می‌کنه که این موضوع کاملاً به وضعیت سلامتی، عملکرد فعلی، اهداف مسابقه‌ای و ترجیحات تمرینی شخص بستگی داره. پس اگه شک داشتی، بهتره با یه متخصص مشورت کنی.

اپلیکیشن تهران کلاب

صفر تا صد دویدن با
اپلیکیشن تهران کلاب

More Info

تمرین در زون (محدوده) 2 چیست؟

.تعریف‌های مختلفی برای تمرین در زون ۲ وجود داره، بسته به اینکه از کدوم مدل «زون‌بندی» استفاده می‌شه
.با این حال، بیشتر مربیان و متخصصان فیزیولوژی ورزشی موافقن که تمرین در زون ۲ به سطحی از فشار گفته می‌شه که بتونی برای مدت طولانی حفظش کنی
:و «بارنی وِینوایت» پژوهشگر ارشد در دانشگاه لیدز بکت، در این‌باره می‌گه

«مدت زمان دقیق این تمرین بستگی به سطح استقامت بدنی شما داره، ولی برای بیشتر دونده‌های تمرین‌کرده، می‌تونه برای چندین ساعت ادامه پیدا کنه.»

«برای هر دونده‌ی ماراتن باتجربه‌ای که می‌خواد به رکورد شخصی خودش نزدیک بشه، خود مسابقه‌ی ماراتن معمولاً در زون ۲ انجام می‌شه، و شاید بخش‌هایی از اون وارد زون ۳ هم بشه—بسته به اینکه از چه مدلی برای زون‌بندی استفاده بشه.»
در زون ۲، بدن در یک وضعیت پایدار (Steady State) قرار داره؛ یعنی فیبرهای عضلانی نوع ۱ با استفاده از اکسیژن، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها رو می‌سوزونن تا انرژی تولید کنن.
اگه در این حالت کمی لاکتات (اسید لاکتیک) تولید بشه، با کمک اکسیژن دوباره به انرژی قابل استفاده تبدیل می‌شه و بنابراین سطح لاکتات در خون کنترل‌شده باقی می‌مونه.

اگر در مورد آستانه لاکتات می‌خوای بیشتر بدونی، خوندن این مقاله رو از دست نده.

«برای خیلی از دونده‌ها، زون ۲ می‌تونه همچنان سرعت نسبتاً بالایی داشته باشه»، وِینوایت ادامه می‌ده:
«هرچی آمادگی هوازی‌مون بیشتر بشه، بخش بالاییِ زون ۲ می‌تونه در درصد بالاتری از حداکثر ضربان قلب رخ بده؛
پس همیشه هم تمرینی راحت و سبک محسوب نمی‌شه، مخصوصاً وقتی بخوای اون رو برای مدت طولانی نگه داری.»

در نهایت هم اشاره می‌کنه که دقیق‌ترین روش برای مشخص کردن محدوده‌ی زون ۲، انجام تست فیزیولوژیکی در آزمایشگاهه.

Run Smart

Run Smart

Tehran Club group and online classes

More Info

چرا باید بیشتر دوهای شما در محدوده 2 انجام شود؟

همون‌طور که قبلاً گفته شد، تمرین در زون ۲ باید در سطحی انجام بشه که بتونی برای مدت طولانی اون رو حفظ کنی.

«وین‌رایت» می‌گه:
«نکته‌ی کلیدی اینه که در شدت‌هایی بالاتر از زون ۲، توانایی بدن برای سوزوندن چربی‌ها خیلی سریع کاهش پیدا می‌کنه. بنابراین، یکی از راه‌های تقویت این توانایی، تمرین در همین زونه.»

او ادامه می‌ده:
«هر چقدر در زون ۲ بیشتر و بهتر تمرین کنیم، هم می‌تونیم این شدت رو برای زمان طولانی‌تری حفظ کنیم و هم زیرساخت‌های لازم برای تحمل شدت‌های بالاتر تمرین رو توسعه بدیم.
برای همین هم هست که تمرین در این سطح باید بخش زیادی از برنامه‌ی تمرینی ورزش‌های استقامتی رو تشکیل بده.»

دویدن در زون 2

محدوده‌های(zones) مختلف ضربان قلب

اگه می‌خواهی راهنمایی برای شروع تمرین بر اساس ضربان قلب داشته باشی، از زون‌های زیر استفاده کن که توسط جانِت همیلتون، صاحب پلتفرم آنلاین Running Strong، ارائه شده:

زون 1 (60-70%): شدت بسیار راحت که برای گرم‌کردن و سردکردن بدن استفاده می‌شه.

زون 2 (70-80%): شدت آرامی که برای بیشتر تمرینات استفاده می‌شه و می‌تونی با کسی صحبت کنی در حالی که در حال تمرین هستی.

زون 3 (81-93%): شدت سخت ولی قابل تحمل که در این شدت، فقط می‌تونی جملات کوتاه و بریده بریده بگی.

زون 4 (94-100%): معمولاً با سرعت رکورد 5K انجام می‌شه و شدت بسیار بالاییه که فقط می‌تونی چند کلمه کوتاه در هر بار حرف زدن بگی.

چگونه یک برنامه تمرینی با نرخ ضربان قلب ایجاد کنید؟

همون اصولی که برای برنامه‌های تمرینی بر اساس سرعت یا مسافت استفاده می‌شه، می‌تونه برای برنامه‌های تمرینی بر اساس ضربان قلب هم به کار بره. با این حال، در این حالت، «وِینوایت» می‌گه که باید برنامه‌ای طراحی کنی که بر اساس زمان باشه، که برای خیلی از افراد می‌تونه راحت‌تر در برنامه‌های شلوغ روزانه‌اشون جا بشه.

«تفاوت اصلی اینه که چون شدت تمرین بر اساس بار داخلی (مثل ضربان قلب) تعیین می‌شه، نه یه مرجع خارجی مثل سرعت، شدت به‌طور طبیعی با شیب مسیر یا تغییرات آمادگی بدنی شما تنظیم می‌شه.»

برنامه‌های تمرینی بر پایه‌ی ضربان قلب برای دویدن با شدت‌های خیلی بالا چندان مناسب نیستن، چون برنامه‌ریزی و سنجش دقیق زمانی که در این شدت‌ها—یعنی نزدیک یا بالاتر از حداکثر ضربان قلب (MHR)—سپری می‌کنی، دشواره.

با این حال، برای اغلب برنامه‌های تمرینی با محوریت استقامت، این روش می‌تونه بسیار مؤثر باشه، به‌خصوص اگه در مناطقی تمرین می‌کنی که مسیرهای پرشیب دارن و امکان دویدن روی زمین‌های صاف محدوده.

درباره‌ی تمرینات دویدن در شیب بیشتر بدانید!

با عضویت در مجله دو تهران، در دنیای دویدن به روز باشید.

برچسب ها

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

فهرست مطالب